Tìm hiểu chung

Hội chứng miệng bỏng rát là gì?

Hội chứng miệng bỏng rát là một thuật ngữ y khoa mô tả tình trạng bỏng rát thường xuyên trong miệng diễn ra liên tục (mãn tính) mà không có nguyên nhân rõ ràng. Cảm giác khó chịu này có thể ảnh hưởng đến lưỡi, nướu, môi, bên trong má, vòm miệng hoặc lan toả toàn bộ miệng của bạn. Các cảm giác bỏng rát có thể rất nặng, như thể bạn làm bỏng miệng.

Hội chứng miệng bỏng rát có thể xuất hiện đột ngột hoặc tăng dần theo thời gian. Bệnh này thường không tìm ra nguyên nhân. Mặc dù không rõ nguyên nhân gây khó khăn cho việc điều trị, bạn có thể kiểm soát hội chứng miệng bỏng rát tốt hơn bằng cách thăm khám và theo dõi với sự chỉ dẫn của bác sĩ.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng miệng bỏng rát?

Các triệu chứng phổ biến của hội chứng miệng bỏng rát là:

  • Cảm giác rát và bỏng phổ ở lưỡi, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến môi, nướu, vòm miệng, họng hoặc toàn bộ miệng
  • Cảm giác khô miệng và khát nhiều
  • Thay đổi vị giác như đắng miệng hoặc cảm giác kim loại trong miệng
  • Mất vị giác

Sự khó chịu của hội chứng miệng bỏng rát thường có các mức độ khác nhau như:

  • Xảy ra mỗi ngày, cảm giác hơi khó chịu khi bạn thức dậy, nặng dần lên trong ngày
  • Cảm giác khó chịu bắt đầu ngay sau khi bạn thức dậy và kéo dài cả ngày
  • Cảm giác khó chịu đến và đi

Dù với mức độ khó chịu nào trong miệng, hội chứng miệng bỏng rát có thể kéo dài trong nhiều tháng đến vài năm. Trong các trường hợp hiếm hoi, các triệu chứng có thể đột nhiên biến mất hoặc không thường xuyên. Một vài cảm giác có thể tạm thời dịu đi khi  ăn uống.

Hội chứng miệng bỏng rát thường không gây ra bất kỳ thay đổi đáng chú ý nào về thể chất ở lưỡi hoặc miệng của bạn.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân nào gây ra hội chứng miệng bỏng rát?

Nguyên nhân của hội chứng miệng bỏng rát có thể được phân ra hai loại nguyên phát và thứ phát.

Hội chứng miệng bỏng rát nguyên phát

Khi bệnh không có dấu hiệu bất thường nào trên lâm sàng hoặc xét nghiệm, tình trạng này được gọi là hội chứng miệng bỏng rát nguyên phát hoặc vô căn. Một số nghiên cứu cho thấy rằng hội chứng miệng bỏng rát nguyên phát liên quan đến các vấn đề của dây thần kinh vị giác và thần kinh giác quan của hệ thần kinh ngoại biên hoặc trung ương.

Hội chứng miệng bỏng rát thứ phát

Đôi khi, hội chứng miệng bỏng rát gây ra do một tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Những trường hợp này được gọi là hội chứng miệng bỏng rát thứ phát.

Các vấn đề tiềm ẩn có thể liên quan đến hội chứng miệng bỏng rát thứ phát bao gồm:

  • Chứng khô miệng có thể  gây ra do các loại thuốc khác nhau, vấn đề sức khỏe, vấn đề với chức năng tuyến nước bọt hoặc các tác dụng phụ của điều trị ung thư
  • Các tình trạng răng miệng khác như nhiễm nấm miệng, một tình trạng viêm gọi là li-ken phẳng hoặc lưỡi bản đồ
  • Thiếu hụt dinh dưỡng như thiếu chất sắt, kẽm, folate (vitamin B9) , thiamin (vitamin B1), riboflavin (vitamin B2), pyridoxine (vitamin B-6) và cobalamin (vitamin B-12)
  • Răng giả, đặc biệt là nếu nó không vừa, có thể tạo áp lực lên một số cơ và mô miệng hoặc nó chứa các chất gây kích thích các mô ở miệng
  • Dị ứng hoặc phản ứng với thực phẩm, hương liệu thực phẩm, phụ gia thực phẩm, nước hoa, thuốc nhuộm hay các chất sử dụng trong nha khoa.
  • Trào ngược axit dạ dày (trào ngược dạ dày thực quản hoặc GERD) vào miệng
  • Một số loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc điều trị cao huyết áp
  • Các thói quen như lè lưỡi, cắn đầu lưỡi và nghiến răng
  • Rối loạn nội tiết như tiểu đường hoặc suy giáp
  • Kích thích miệng quá mức có thể do cọ lưỡi, sử dụng kem đánh răng có tính mài mòn, lạm dụng nước súc miệng hoặc uống nhiều đồ uống có tính axit cao
  • Yếu tố tâm lý  như lo âu, trầm cảm hoặc căng thẳng

Nguy cơ mắc phải

Mức độ phổ biến của hội chứng miệng bỏng rát?

Hội chứng này xảy ra với khoảng 2% dân số. Nữ giới có nhiều khả năng bị chẩn đoán tình trạng này hơn nam giới. Hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc hội chứng miệng bỏng rát?

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây hội chứng miệng bỏng rát như:

  • Nữ giới
  • Mãn kinh
  • Trên dưới 50 tuổi
  • Bị bệnh gần đây
  • Các thủ thuật nha khoa trước đó
  • Đeo răng giả
  • Dị ứng với thực phẩm
  • Các loại thuốc
  • Chấn thương
  • Căng thẳng
  • Lo lắng
  • Trầm cảm

Điều trị hiệu quả

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán hội chứng miệng bỏng rát?

Không có một xét nghiệm nào để xác định bạn mắc hội chứng miệng bỏng rát. Thay vào đó, bác sĩ hoặc nha sĩ sẽ cố gắng loại trừ các vấn đề khác trước khi chẩn đoán hội chứng này.

Bác sĩ hoặc nha sĩ sẽ xem bệnh sử và các thuốc bạn sử dụng, kiểm tra miệng và yêu cầu bạn mô tả triệu chứng, thói quen răng miệng và thói quen chăm sóc răng miệng. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể khám sức khỏe tổng quát, tìm kiếm các dấu hiệu của các tình trạng khác.

Bạn có thể làm một số xét nghiệm sau đây:

  • Xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu để kiểm tra số lượng máu, nồng độ đường huyết, chức năng tuyến giáp, các yếu tố dinh dưỡng và chức năng miễn dịch, tất cả đều có thể cung cấp manh mối về nguồn gốc gây ra khó chịu trong miệng của bạn.
  • Sinh thiết hoặc kiểm tra chủng khuẩn ở miệng. Lấy và phân tích mẫu từ miệng của bạn có thể xác định xem bạn có nhiễm nấm, nhiễm khuẩn hoặc virus.
  • Các xét nghiệm về dị ứng. Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm dị ứng để xem bạn có bị dị ứng với thực phẩm nào đó, các chất phụ gia hoặc thậm chí chất có trong răng giả.
  • Đo lượng nước bọt. Với hội chứng miệng bỏng rát, bạn có thể cảm thấy khô miệng. Xét nghiệm nước bọt có thể cho thấy lượng nước bọt giảm.
  • Kiểm tra trào ngược dạ dày. Các xét nghiệm có thể xác định xem bạn có bị trào ngược dạ dày hay không.
  • Bác sĩ có thể yêu cầu chụp MRI, CT scan hoặc các chẩn đoán hình ảnh khác để loại trừ các vấn đề sức khỏe khác.
  • Tạm dừng thuốc. Nếu bạn đang dùng những thuốc có thể gây ra khó chịu ở miệng, bác sĩ có thể yêu cầu bạn tạm dừng các thuốc đó để xem các triệu chứng khó chịu ở miệng có biến mất không. Không tự dừng thuốc mà không nói với bác sĩ vì nó có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe của bạn.
  • Kiểm tra tâm lý. Bạn có thể được yêu cầu trả lời các câu hỏi trắc nghiệm tâm lý để xem bạn có các triệu chứng trầm cảm, lo âu hoặc các tình trạng sức khỏe tâm thần khác.

Những phương pháp nào dùng để điều trị hội chứng miệng bỏng rát?

Đối với hội chứng miệng bỏng rát thứ phát, điều trị phụ thuộc vào tình trạng bệnh tiềm ẩn gây ra cảm giác khó chịu ở miệng bạn.

Ví dụ, thay thế răng giả kém phù hợp hoặc uống bổ sung các vitamin thiếu hụt có thể làm giảm sự khó chịu của bạn. Do vậy, việc xác định nguyên nhân là rất quan trọng. Khi bất kỳ nguyên nhân chính được điều trị, các triệu chứng của hội chứng miệng bỏng rát của bạn sẽ được cải thiện ngay.

Không có phương cách chữa trị cho hội chứng miệng bỏng rát nguyên phát và không có một cách chắc chắn để giảm triệu chứng của nó. Hiện nay thiếu các nghiên cứu chuyên sâu về hội chứng này. Điều trị nhằm vào việc làm nhẹ các triệu chứng cụ thể mà bạn có. Bạn có thể  phải thử một vài phương pháp điều trị trước khi tìm ra một hoặc vài phương pháp kết hợp giúp giảm cảm giác khó chịu trong miệng bạn.

Lựa chọn điều trị có thể bao gồm:

  • Các sản phẩm thay thế nước bọt
  • Nước súc miệng đặc biệt hoặc có chứa lidocain
  • Capsaicin, một loại thuốc giảm đau chiết xuất từ ớt
  • Thuốc chống co giật clonazepam (Klonopin)
  • Một số thuốc chống trầm cảm
  • Một số loại thuốc chặn đau dây thần kinh
  • Trị liệu nhận thức hành vi

Chế độ sinh hoạt phù gợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của hội chứng miệng bỏng rát?

Lối sống  và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với hội chứng miệng bỏng rát:

  • Uống nhiều nước để giảm bớt cảm giác khô miệng hoặc bạn có thể ngậm cục nước đá
  • Tránh các loại thực phẩm và thức uống có tính axit như cà chua, nước cam, nước giải khát có ga và cà phê
  • Tránh uống rượu và các sản phẩm chứa rượu, vì chúng có thể gây kích ứng niêm mạc miệng
  • Không hút thuốc lá
  • Tránh thức ăn cay nóng
  • Tránh các sản phẩm có quế hoặc bạc hà
  • Hãy thử kem đánh răng không chứa chất phụ gia như kem đánh răng dành cho răng nhạy cảm hoặc không có bạc hà hoặc quế
  • Giảm stress.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Hello Health Group không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.